Кант диабети дүйнө жүзү боюнча ар бир 5 секунд сайын бир адамдын өмүрүн алат
18.02.2022 / Просмотров: 3317
18-февралда Бишкекте Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун техникалык колдоосу менен Саламаттыкты сактоо министрлигинин, Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун (ДССУ) өкүлдөрүнүн жана Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо уюмдарынын кызматкерлеринин катышуусунда Кыргызстанда кант диабетинин аныкталышынын төмөндөп кетишине байланыштуу тегерек стол болуп өттү.
Тегерек столдун максаты - Кыргыз Республикасындагы баштапкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде кант диабетин эрте диагностикалоо көйгөйлөрүн талкуулоо жана чечүү жолдорун аныктоо үчүн бирдиктүү аянтчаны түзүү.
Кант диабети (КД) 21-кылымдын илдети деп жарыяланган жана Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматы боюнча, 2030-жылга карата өлүмдүн жетинчи негизги себеби болуп калат деп болжолдонууда. Бүгүнкү күндө дүйнө жүзү боюнча 350 миллионго жакын адам бул өнөкөт оорудан жапа чегишет. Бейтаптардын 90% 2-типтеги кант диабети менен ооруйт, ал ашыкча салмакка байланыштуу инсулинге резистенттүүлүк (кабыл албоочулук) жана уйку безинин бета-клеткаларынын инсулинди жетиштүү санда өндүрүү жөндөмдүүлүгүнүн начарлашынын айкалышы менен мүнөздөлөт. Инсулин жетишсиздигинин натыйжасында кандагы канттын деңгээли көтөрүлөт жана бул организмдин көптөгөн системалары үчүн уулуу.
«Кант диабети – майыптуулукка алып келген эң кеңири тараган оорулардын бири, анын өтүшүп кетиши өлүмгө алып келет. Саламаттыкты сактоо министрлиги Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун “Кант диабетин көзөмөлдөө” долбоорунун алкагында кант диабетин алгачкы баскычта аныктоо үчүн скрининг жүргүзүүнү пландоодо”, - деп билдирди Саламаттыкты сактоо министрлигинин башкы адиси Нургүл Ибраева.
Баштапкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде КД менен күрөшүүнүн натыйжалуулугунун көрсөткүчтөрүн талдоонун жыйынтыгы боюнча Кыргызстанда кант диабетинин алгачкы стадиясында аз аныкталгандыгы белгиленген.
Кыргыз мамлекеттик кайра даярдоо жана квалификациясын жогорулатуу медициналык институтунун эндокринология курсунун башчысы Роза Султаналиеванын маалыматы боюнча, акыркы жылдары Кыргызстанда, дүйнөнүн башка мамлекеттериндегидей эле, кант диабети менен ооругандардын саны 3.4 эсеге өскөн, анын ичинде 96% ын 2-типтеги кант диабети менен ооругандар түзөт. «Бүгүнкү күндө кант диабети дүйнөнүн бардык өлкөлөрүнүн саламаттыкты сактоо тармагына чакырык таштады. Кант диабети менен ооругандардын саны катастрофалык түрдө өсүп, чоң оорчулук жаратууда, анткени ал системасынын бардык органдарына таасир этет. Дүйнөдө ар бир 5 секундда 1 адам кант диабетинен каза болот. КД өтө кымбат оору болуп эсептелет, Кыргыз Республикасында бул ооруну дарылоого мамлекеттик бюджеттин 20-25% жумшалат. Оорунун алдын алуу алда канча арзан. Андыктан сергек жашоо образын кармангыла, туура тамактанып, салмагыңарга көңүл бургула», - деди Роза Султаналиева.
Диабеттин тобокелдик факторлору туура эмес тамактануу, ашыкча салмак, физикалык активдүүлүктүн жоктугу, туруктуу стресс менен байланышкан. Адамдар так түшүнүшү керек: ооруну жана анын оор кесепеттерин (кант диабети, муун оорулары, көрүүнүн начарлашы, бөйрөктүн жетишсиздиги, миокард инфаркты) алдын алуунун негизги чарасы - кандагы кантты өз убагында тестирлөө.
Мындай жагдайда эмне кылса болот? Профилактикалык медицина, сергек жашоо образы, адамдын өз ден соолугу үчүн жоопкерчилик алуусу азыркы учурда олуттуу мааниге ээ. Биринчи кезекте, 2-типтеги кант диабетин алдын алуу зарыл жана бул мүмкүн. Атап айтканда, сергек жашоо образы кант диабетинин өнүгүшүн алдын алууга жардам берет. Буга чейин кант диабети менен ооруган адамдар үчүн, ал оорунун өтүшүп кетүү коркунучун азайтат.
2020-жылдын 1-январына карата Кыргызстанда кант диабети менен 62 878 бейтап катталганын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Мамлекеттик эндокринологиялык борбор билдирди. Алардын ичинен 1-типтеги кант диабети менен 2499 адам жабыркайт. Ооругандардын саны жыл сайын көбөйүүдө.
Диабеттин алдын алуунун негизги принциптери:
— Рационалдуу жана тең салмактуу тамактануу
— Жетиштүү физикалык активдүүлүк
— Ашыкча салмактан арылуу
—Стресс жараткан кырдаалдарга туура реакция кылуу
Кант диабетин аныктоо маселелери боюнча ар бир адамдын кылдаттуулугун жогорулатуу зарыл, Кыргызстандагы ар бир адам кандагы канттын деңгээлин билиши керек.
Прикрепленные файлы:
Другие Новости
16.04.2024
Кенелер ойгонду
Кенелердин активдүүлүгүнүн мезгили келди, суук түшкөнгө - кеч күзгө чейин созулат.
Кене энцефалити – бул биринчи кезекте борбордук нерв системасын жабыркатуучу курч жугуштуу вирустук оору. Оорунун кесепеттери майыптыкка жана өлүмгө алып келет.
Кене энцефалитинде адам өзүн алгач алсыз жана начар сезет. Болжол менен бир жумадан кийин бул симптомдор басаңдашы мүмкүн, бирок андан кийин катуу баш оору жана жогорку дене тап менен коштолгон экинчи фазасы пайда болот.
Оорунун мезгилдүүлүгү жана оорунун негизги белгилери
Оору кенелердин эң чоң активдүүлүгүнүн мезгили менен байланышкан жаз-күз мезгилдүүлүк менен мүнөздөлөт (апрель-сентябрь). Инкубациялык мезгил (инфекция жуккан учурдан тартып оорунун алгачкы белгилери пайда болгонго чейин) адатта 1 күндөн 60 күнгө чейин термелүү менен 7-14 күнгө созулат.
Оору катуу башталып, чыйрыгуу, катуу баш оору, температуранын 38-39 градуска чейин кескин көтөрүлүшү, жүрөк айлануу, кусуу менен коштолот. Бейтапты көбүнчө моюн жана ийинде пайда болгон ооруксунуу, көкүрөк жана белдин арткы бөлүгүндө, буту-колдогу булчуңдардын оорушу тынчсыздандырат. Бейтаптын көрүнүшү: бети кызарып канга толуп (гиперемия), кийинчерээк ал тулку боюна тарайт.
Эгерде адамда жогоруда аталган оорунун белгилери болсо, анда дарылоо-профилактикалык уюмдарга тез арада медициналык жардамга кайрылуу зарыл.
Кене вирустук энцефалитке ким кабылат?
Бардык адамдар жашына жана жынысына карабастан кене энцефалитинин инфекциясына кабылышат. Жумушу токойдо жүрүү менен байланышкан жарандарда (жыгач өнөр жай ишканаларынын кызматкерлери, геологиялык чалгындоо кызматтары, авто жана темир жол куруучулар, мунай жана газ түтүктөрүн, электр линияларын куруучулар, топографтар, мергенчилер, туристтер) жуктуруп алуу тобокелдиги жогору. Шаардын жашоочулары шаар четиндеги токойлордо, сейил бактарда, бакчаларда жумуш жана эс алуу учурунда жуктуруп алышы ыктымал.
Табиятта кене чаккандан кантип сактануу керек?
Жаратылышка эс алууга чыкканда жабык, ачык түстөгү кийимдерди кийүү талапка ылайык. Кийимдин ичине кене кирип кетпеши үчүн шымды өтүктүн ичине же калың резинасы бар байпактарга кыстарып коюу керек. Үстүнкү кийимди (көйнөк, куртка) шымга шымдап, жең манжети колго жабышып турушу шарт. Баш жана моюн жоолук менен жабылышы керек.
Кенелерден коргонуу үчүн дененин ачык жерлерин жана кийимдерди курт-кумурсканы качыруучу аэрозоль, мазь, крем ж.б.(репелленттер) менен сүртүп алса болот.
Кене вирустук энцефалитинин табигый очогу болгон учурда ар бир 30 мүнөт сайын кийимди жана денени текшерип, кийимге жабышкан кенелерди түшүрүп туруу керек.
Үйгө кайтып келгенден кийин бардык кийимдерди чечип, баштын терисин кылдат текшерип, эс алуудан алып келинген жууркан, дасторкон, сумкаларды силкип, күнгө илип коюңуз.
Кененин көп жабышкан жерлери — кулак, көкүрөк, колтук, моюн, табарсык, курсак жана белдин ылдыйкы бөлүгү.
15.04.2024
Сасык тумоо жана КРВИ боюнча эпидемиологиялык абал
Оперативдүү маалыматтар боюнча 2024-жылдын 15-жумасында (04.08-14.04.24) республика боюнча өткөн жумага (14-жума и.к. 58,9) салыштырмалуу КРВИ жана сасык тумоо менен ооругандардын саны 3775 (и.к. 53,2) катталып, -10%га төмөндөдү. Бардык оорулардын 69,6%ы 14 жашка чейинки балдар.
Октябрдан бери 2033 үлгү алынды, анын 317си оң, анын ичинде А тумоосунун 234 учуру - 73,8% (анын ичинде H3N2 –231, A/H1N1pdm-3), В грипп – 0,3% (1), COVID-19 –25,9% (82). Лабораториялык жыйынтыктар боюнча эпидемиялык мезгил A/H3N2 тумоосу менен шартталган.
Курч респиратордук вирустук инфекциялардын циркуляциясы бар, риновирус басымдуулук кылат – 32,2% (184), РС вирусу – 23,8% (136), I-IV парагрипп – 16,8% (96), башкалар – 27,2% (156).
Оорунун деңгээли республикалык көрсөткүчтөн (53,2-б.) жогору Бишкек (90,9), Ош (166,5) шаарларында жана Ысык-Көл (92,0), Баткен (67,2) облустарында катталууда.
Республикада COVID-19 инфекциясына жумалык мониторинг уланууда. 15-жума ичинде Бишкек шаарында 1 учур катталды.
Республика боюнча сасык тумоо, КРВИ жана COVID-19 оорусуна мониторинг жүргүзүү улантылууда, эпидемиологиялык абал көзөмөлдө.
#грипп #эпидемиологиялык абал
15.04.2024
Саламаттыкты сактоо боюнча,Кыргыз Республикасында вирустук гепатиттин, ВИЧтин алдын алуу жана кызамыктын очогун жоюу боюнча көрүлүп жаткан чаралардын маселелерин кароо боюнча координациялык комиссия
Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин буйругу менен 11-апрелден 13-апрелге чейин Жалал-Абад, Ош жана Баткен облустарында саламаттыкты сактоо боюнча координациялык комиссиянын көчмө жыйыны уюштурулду.
Жыйындар жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын, тиешелүү министрликтердин жана ведомстволордун өкүлдөрүнүн катышуусунда өттү.
Саламаттыкты сактоо боюнча координациялык комиссия иш-чаралардын натыйжалуулугун жана калкка маалымат жеткирүүнүн натыйжалуулугун төмөндөтүүчү тоскоолдуктарга байланыштуу бир катар орчундуу маселелерди аныктайт. Бул жолугушуулардын негизги максаты – 2030-жылга чейин Туруктуу өнүктүрүү максаттарына жетүү, анын ичинде вирустук гепатит, ВИЧ менен байланышкан оорулардын жана өлүмдөрдүн санын олуттуу кыскартуу, вакцина менен алдын ала турган оорулардын алдын алуу.
Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасынын орун басарынын 2023-жылдын 22-декабрындагы №18-10835 кызамык оорусунун очогун жоюу жана республиканын аймагына андан ары жайылышын болтурбоо боюнча протоколдук буйругун ишке ашырууга өзгөчө көңүл бурулууда.
Бул иш сапарлардын алкагындагы маанилүү иш-чаралардын бири министрдин орун басары Айжамал Шамбетова менен аталган аймактардагы Гепатит жана ВИЧ инфекциясына каршы күрөшүү коомдук бирикмесинин өкүлдөрүнүн жолугушуусу болду. Жолугушууда бейтаптар дарылоо, эмдөө, органдарды трансплантациялоо, реабилитациялоо жана лабораториялык диагностика маселелерин көтөрүштү.