Бүгүн, 2024-жылдын 4-декабрында, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев Шаардык балдар клиникалык тез медициналык жардам ооруканасына барды. Анда министр бөлүмдөрдү кыдырып, кызматкерлер менен баарлашып, бейтаптардын жана алардын ата-энелеринин жашоо шартын жакшыртууга багытталган чаралар менен таанышты.

Министр соматикалык имараттын кабыл алуу бөлүмүндөгү жаңы күтүү залына өзгөчө көңүл бурду. Аны кеңейтүүгө республикалык бюджеттен 18 миллион сом бөлүнгөн. Мындай чечимди былтыркы кырдаал, КРВИ жана сасык тумоо боюнча эпидемиологиялык сезондун кызуу маалында бейтаптардын агымы абдан көп болгондуктан, аларга сыртка чатыр тигип берүүгө аргасыз болгон.

Аянты 240 чарчы метр болгон жаңы күтүү залы бардык керектүү жабдыктар менен жабдылган. Эми балдарын коштоп жүргөн ата-энелер кезекти ыңгайлуу шарттарда күтө алышат.

«Саламаттык сактоо министрлиги медициналык мекемелерде ыңгайлуу жана заманбап инфраструктураны түзүү боюнча ырааттуу иш алып барууда. Биз бейтаптарга жана медициналык кызматкерлерге сапаттуу жана өз убагында жардам көрсөтүү үчүн эң ыңгайлуу шарттарды түзүүгө аракет кылабыз», - деди Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев.

Оорукананын башкы дарыгери Акылбек Маманов министрге ооруканага күнүнө 300-350дөй бейтап келип жатканын билдирди. Тез жардам бөлүмү күчөтүлгөн режимде иштеп, 25 дарыгер, анын ичинде педиатрлар, хирургдар, травматологдор жана реаниматологдор күнү-түнү иштешүүдө.

«Бейтаптардын көп агымы инфраструктураны модернизациялоону талап кылат. Саламаттык сактоо министрлигинин демилгеси менен быйыл кабыл алуу бөлүмүнүн кошумча имараты курулуп, жабдылып, биздин бейтаптар үчүн шарттар бир топ жакшырды», - деди Акылбек Маманов.

Бүгүн, 2024-жылдын 3-декабрында, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев Бишкек шаарындагы Клиникалык тез жардам ооруканасына барды. Иш сапардын жүрүшүндө ал медициналык мекеменин жамааты менен жолугушуп, учурдагы көйгөйлөрдү талкуулап, аларды чечүүнүн жолдорун белгиледи.

Талкуунун негизги темаларынын бири оорукананын материалдык-техникалык базасын жакшыртуу болду. Министр стерилизация жана кир жуучу бөлүмгө автоклав орнотуу зарылчылыгына көңүл буруп, медициналык аспаптарды сапаттуу стерилизациялоону камсыз кылуу үчүн бул жабдыктын маанилүүлүгүн белгиледи.

Мындан тышкары, оорукананын жамааты эки оорукананын имаратынын ортосун бириктирүүчү өтмөк куруу маселесин көтөрүштү. Министр бул маселени тез арада карап чыгып, жакынкы аралыкта анын чечилишин камсыз кылууга убада берди.

Өз сөзүндө министр Саламаттык сактоо министрлиги бейтаптар жана медицина кызматкерлери үчүн ыңгайлуу шарттарды түзүү, ошондой эле сапаттуу жана өз убагында медициналык жардам алуу үчүн оорукананын инфраструктурасын жакшыртуу боюнча иштерди уланта берерин баса белгиледи.

Бүгүн, 2024-жылдын 3-декабрында, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев Улуттук онкология жана гематология борборунун жамаатына борбордун жаңы директору Букуев Нурбек Медетбековичти тааныштырды.

Иш-чаранын жүрүшүндө министр борборду онкологиялык жана гематологиялык ооруларды дарылоого адистешкен өлкөдөгү негизги медициналык мекемелердин бири катары мындан ары өнүктүрүүнүн маанилүүлүгүн белгиледи. Алымкадыр Бейшеналиев Нурбек Медетбековичтин жетекчилиги астында борбордун позициясы бекемдеп, дарылоонун алдыңкы ыкмаларын киргизип, бейтаптарга жогорку деңгээлдеги медициналык жардам көрсөтүлөөрүнө ишеним билдирди.

Бүгүн, 2024-жылдын 2-декабрында, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев мамлекеттик менчикке өткөн Бишкек шаарындагы ЖАК «Айдан Фарма» фармацевтикалык заводуна барды.

Министр белгилегендей, «Айдан Фарма» жабык акционердик коомунун заводу учурда 95% медициналык этил спиртин өндүрөт жана жакынкы арада калк үчүн сапаттуу дары-дармектердин жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу жана импортту алмаштыруу боюнча тапшырмаларды ишке ашыруу максатында 50дөй аталыштагы дары-дармектин түрүн өндүрө баштайт. «Дары-дармек рыногунун 90%дан ашыгын импорттук продукция ээлеген Кыргыз Республикасы үчүн дары-дармектерди жана медициналык буюмдарды өз алдынча өндүрүүнү өнүктүрүү маанилүү», - деп кошумчалады Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев.

«Айдан Фарма» жабык акционердик коомуна жаңы директор Өмүрбек Асанов дайындалды, анын жетекчилиги астында заводду модернизациялоо жана жаңы технологияларды киргизүү процессин тездетүү, өндүрүлгөн дары-дармектердин линиясын кеңейтүү, ички рыноктун керектөөлөрүн канааттандыруу үчүн өндүрүштүн көлөмүн көбөйтүү пландалууда.

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги 2024-жылдын 28-ноябрында Жогорку Кеңештин жыйынында боорду трансплантациялоону жүзөгө ашыруучу саламаттыкты сактоо уюмдарына карата айтылган маалыматты тактоо зарыл деп эсептейт.

Саламаттык сактоо министри 27-ноябрда Жогорку Кеңеште сүйлөгөн сөзүндө Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин карамагындагы үч мамлекеттик уюмду атады:

Трансплантация жасалып жаткан Кыргыз-Түрк достугу мамлекеттик ооруканасы.

Улуттук хирургиялык борбор, ал жерде активдүү даярдык иштери жүрүп жатат. Борборду оңдоого 33 миллион сом, керектүү жабдууларды алууга 170 миллион сом бөлүнгөн, учурда жеткирүү стадиясында.

Ош шаардык клиникалык ооруканасында органдарды трансплантациялоо борбору түзүлүп, бөлүм, операциялык бөлмөлөр жана реанимация бөлүмү толук даяр. Аталган оорукананын адистери Түркиянын жана Россия Федерациясынын клиникаларында билим алышкан. Учурда керектүү жабдууларды алып келүү иштери жүрүп жатат.

Мындан тышкары, министр төртүнчү клиника – ОшМУнун (ОшМУ) клиникасы бар экендигин белгиледи, ал дагы органдарды трансплантациялоого даяр, бирок ал КР Билим берүү жана илим министрлигинин карамагында. Белгилей кетсек, аталган уюм 2021-жылдан бери «ОшМУнун алдындагы Медициналык борбор» КФнын жеке клиникасы катары медициналык ишмердүүлүк жүргүзүп келет. Ал эми “Жарандардын саламаттыгын коргоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык, органдарды алуу мамлекеттик саламаттыкты сактоо уюму тарабынан жүзөгө ашырылат, ага ылайык органды трансплантациялоодо жеке клиникаларга органдарды алууга тыюу салынат. Ушуга байланыштуу 2024-жылдын 1-октябрынан тартып ОшМУнун чечими менен жеке менчик түрүндөгү «ОшМУнун алдындагы Медициналык борбор» КФ менчиктин мамлекеттик формадагы «ОшМУнун Медициналык борбору» мекемесине өзгөртүлгөн. Учурдагы мыйзамдарга ылайык, мамлекеттик жана муниципалдык саламаттык сактоо уюмдары милдеттүү түрдө аккредитациядан өтүшү керек.

Буга байланыштуу Жогорку Кеңештин айрым депутаттарынын ОшМУнун клиникасы тууралуу “унутулуп калган” делген сөздөрү чындыкка дал келбейт. Саламаттыкты сактоо министри өз компетенциясынын чегинде маалымат берип, трансплантация маселелери менен алектенген бардык уюмдарды эске алды.

Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутатынын иран компаниясы тарабынан өндүрүлгөн "Доксорубицин" препаратын колдонуудан улам тамыры күйүп калганы боюнча айткан маалыматына ылайык, төмөндөгүлөрдү маалымдайбыз.

Мамлекеттик саламаттыкты сактоо уюмдары үчүн «Кыргызфармация» мамлекеттик ишканасы иран өндүрүшүнүн «Доксорубицин» препаратын сатып алган эмес.

Индиянын CELON фирмасы чыгарган "Доксорубицин" препараты Улуттук онкология жана гематология борборунда май айынан ушул күнгө чейин колдонулуп келет. Бул дары менен 753 бейтап дарыланган; флебиттин бир да учуру катталган эмес.

Доксорубицин – рактын 32ден ашык түрү үчүн медициналык практикада 1972-жылдан бери колдонулуп келе жаткан ракка каршы дары (антибиотик).

Бүгүнкү күнгө чейин, Дары-дармек жана медициналык буюмдар департаменти саламаттыкты сактоо уюмдарынан Доксорубицин препаратын колдонууда кандайдыр бир терс реакциялар жөнүндө эч кандай билдирүү ала элек.

Белгилей кетчү нерсе, Доксорубицин препаратын колдонуу боюнча нускама, дары-дармекти чыгаргандан көз карандысыз, башка терс реакциялардын арасында жергиликтүү реакцияларды көрсөтөт: «ичке тамырга куйганда же бир эле тамырга кайталап куйганда – тамырдын склероздошуусу; экстравазация болгондо (тамырдын бузулушунан улам териге жана тери астындагы тканга дарылардын жайылышы) – ткандардын некрозу».

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги бүгүнкү күндө республикадагы бардык деңгээлдеги саламаттыкты сактоо уюмдарында 7 маалымат системасы иштеп жатканын билдирет. Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин бардык санариптик чечимдери саламаттыкты сактоо уюмдарына акысыз жеткиликтүү.

"Sanarip Clinic" бейтаптын санариптик амбулатордук картасы 

"Sanarip Clinic" маалыматтык тутумунун базасында республикадагы 88 баштапкы денгээлдеги саламаттык сактоо уюмдарынын 88и иштейт: үй-бүлөлүк медицина борборлору (анын ичинде 600дөн ашык үй-бүлөлүк дарыгерлер тобу), жалпы дарыгерлик практика борборлору, клиникалык диагностикалык бөлүмдөр, адистештирилген саламаттык сактоо уюмдар. Учурда системада 16 миңден ашык медициналык кызматкер иштейт. 2024-жылдын 9 айындагы маалыматтык системанын ишинин негизги көрсөткүчтөрү:

• Уникалдуу санариптик амбулаториялык карталардын саны: 2,1 млн.

• баштапкы медициналык-санитардык жардамга катталгандардын саны: 7 млн.

• Дарыгердин кабыл ауусуна онлайн катталуунун саны: 7 миллион.

• Санариптик убактылуу эмгекке жарамсыздык баракчасынын саны: 147 миң.

• МСЭКке жолдомолордун саны: 4 миңден ашык.

Система «Тундук» мобилдик тиркемесинин «Санариптик ден соолук профили», «Убактылуу эмгекке жарамсыздык баракчасы» кызматтары жана E-Kyzmat маалымат системасы менен интеграцияланган.

Бейтаптын санариптик стационардык картасы

2024-жылдын январь айынан баштап "Sanarip Clinic" маалыматтык тутумунун «Стационардык картасы» жана «Бейтаптарга жолдомо/багыттоо» кичи системаларын ишке киргизүү башталды. Бүгүнкү күндө бул кичи системада 46 стационардык саламаттыкты сактоо уюмдары иштейт, алар 96 миңге жакын санариптик медициналык документтерди түзүштү. Системада 8310 активдүү колдонуучу катталган.

Система «Тундук» мобилдик тиркемесинин «Санариптик ден соолук профили», «Убактылуу эмгекке жарамсыздык баракчасы» кызматтары жана E-Kyzmat маалымат системасы менен интеграцияланган.

2024-жылдын аягына чейин Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондунун «Дарыланган учурлар» маалымат базасы менен интеграциялоону аяктоо пландаштырылууда, бул ооруканаларды каржылоону оптималдаштырууга мүмкүндүк берет.

Иммундаштыруу

«Иммундаштыруу» маалымат системасы республика боюнча жүргүзүлгөн бардык эмдөөлөрдүн эсебин жүргүзөт.

• Эмдөө алган жарандардын саны: 1,3 млн.

• Катталган эмдөө карталарынын саны: 2,7 млн.

• Системаны колдонуучулардын саны: Республика боюнча 3000ден ашык.

Система «Тундук» мобилдик тиркемесинин «Санариптик ден соолук профили» жана «Эмдөө сертификаты» кызматтары менен интеграцияланган.

iEPID эпидемиологиялык платформасы

Платформа эпидемиологиялык маалыматтардын мониторингин жана эсепке алууну камсыз кылат.

• 2024-жылдын 9 айында берилген шашылыш билдирүүлөрдүн саны: 100 миңден ашык.

• Системаны колдонуучулардын саны: 1700дөн ашык.

iLAB лабораториялык системасы

Система республиканын лабораторияларындагы процесстерди автоматташтырат.

2024-жылдын 9 айында жүргүзүлгөн изилдөөлөрдүн саны: 1 миллиондон ашык.

Системаны колдонуучулардын саны: 2500дөн ашык.

Система «Түндүк» мобилдик тиркемесинин «Санариптик ден соолук профили» жана «Лабораториялык тесттин натыйжалары» кызматтары менен интеграцияланган.

НИСУР (ресурстарды эсепке алуу боюнча улуттук маалымат системасы)

Система республика боюнча саламаттыкты сактоо системасындагы адам ресурстарынын эсебин камтыйт. Бухгалтердик эсеп бардык медициналык кызматкерлер үчүн, ошондой эле отчеттуулук модулдарынын функционалдуулугу үчүн каралган. Катталган саламаттык сактоо уюмдарынын саны: 4000ден ашык.

Туулган жана өлгөндүгү тууралуу санариптик медициналык күбөлүк

Бул система республика боюнча төрөттөрдү жана өлүмдөрдү эсепке алуу процесстерин автоматташтырат.

• 2024-жылы катталган төрөлгөндөрдүн саны: 131 миңден ашык.

• Катталган өлүмдөрдүн саны: 27 миңге жакын.

• Системаны колдонуучулардын саны: 3000ден ашык.

Өлкө сунушунун алкагында өлкө кызамык оорусунун жайылышын кескин азайтуу боюнча жүрүп жаткан кампанияны колдоо үчүн Вакциналар жана иммунизациялоо боюнча глобалдык альянстын (Гави) гуманитардык жардамынын бир бөлүгү катары кызамыкка жана кызылчага каршы вакцинаны 526,000 дозасын алды. Вакциналарды жеткирүү ЮНИСЕФтин техникалык жардамы  менен ишке ашырылган.

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин протоколдук тапшырмасын аткаруу максатында республикалык бюджеттин эсебинен 21 миллион сомго 294 миң доза вакцина сатылып алынган. Өтүнмөлөрдүн жыйынтыгында жалпысынан республикага кызамык жана кызылчага каршы 1 миллион 587 миң доза жалпы суммасы 1 миллион 330 миң АКШ долларына (113 миллион 74 миң сом) вакциналар кайтарымсыз негизде алынды.

Былтыртан бери республикада кызамык оорусуна каршы эки этаптуу эмдөө кампаниясы өткөрүлдү. Бул кампаниянын алкагында 9 айдан 7 жашка чейинки 818 939 бала эмдөөдөн өттү, бул максаттуу топтун 84,6%ын түзөт. Көрүлгөн чаралардын аркасында 2024-жылдын 21-октябрынан 4-ноябрына чейин позитивдүү тенденцияны сактап калуу жана туруктуу жамааттык иммунитетти түзүү, ошондой эле кызамык инфекциясынан жогорку тобокелдик топторун коргоо максатында республика боюнча  тазалоочу эмдөө иштери жүргүзүлүүдө жана республика боюнча кызамык оорусу туруктуу түрдө кыскарууда.

2023-2024-жылдары республикада кызамык жана кызылча оорусуна каршы вакциналардын саны 1 миллион 881 миң 500 дозаны түзөт.
Анын ичинен:
755,500 - Кызамык жана кызылчага каршы күрөшүү фонду (M&RI)
биринчи этап;
305,500 - Кызамык жана кызылча менен күрөшүү фонду (M&RI) экинчи этабы;
526,000 – ГАВИ (MR өлкө өтүнүчү);
294 500 – Республикалык бюджет.

Бул вакциналар пландык эмдөө үчүн да колдонулат. Бүгүнкү күнгө чейин кызамыкка каршы вакцина  үзгүлтүкө учураган эмес.

Ар бир мүнөт маанилүү болгон шарттарда Кыргызстандын медицина кызматкерлери күн сайын аялдардын жана ымыркайлардын өмүрүн сактап калууда. Бишкек шаарындагы Перинаталдык борбордун анестезиология жана реанимация бөлүмүнүн башчысы Динара Мамбеталиева мындай окуяны бөлүшөт:

«Биздин бөлүмгө 25-26 жумалык боюнда бар аялды преэклампсиянын оор белгилери менен кабыл алдык: ал катуу шишип, башы ооруп, кан басымы 150 - 110 эле. Коркунучтуу абалга карабастан баш тартуу арызын жазып, биздин бөлүмдөн чыгып кеткен, бирок эки жумадан кийин ал аял өтө оор абалды кайтып келди. Анын кан басымы 160-170ке жетип, ичиндеги баласы өспөй, өзү дагы катуу шишип, бөйрөгү дээрлик иштебей калган», - деп Динара Самагановна эскерет.

Шашылыш түрдө кесардык кесүү чечими эки адамдын өмүрүн сактап калууга жалгыз мүмкүнчүлүк эле. Ымыркай 1700 грамм салмакта төрөлүп, жасалма дем алдыруучу аппаратка туташтырылган.

"Бактыга жараша, аял дагы аман калып, анын кан басымы жана жалпы абалы жакшыра баштады", - деп дарыгер кошумчалай кетти.

Кыргызстанда преэклампсияны аныктоонун жана дарылоонун кыйынчылыктары медициналык аспектилер менен гана эмес, системалуу окутуунун жоктугу жана медициналык кызматташудан баш тартуу менен да байланыштуу.

Бул тууралуу Жалал-Абад облустук клиникалык ооруканасынын төрөт бөлүмүнүн башчысы Айнагүл Касымбаева баса белгилейт: «Биз окутуунун жана үзгүлтүксүз билим берүүнүн жетишсиздигине туш болуп жатабыз, ал эми медициналык кызматкерлердин тез-тез алмашып турушу да көйгөйдү курчутат. Райондордон биздин ооруканага бейтаптарды которуунун жакшы иштелип чыккан схемасы бар: төрөт учурундагы аялдардын кан басымы төмөндөтүлүп, абалы боюнча бардык маалымат катталып, магний терапиясы кошулуп бизге өткөрүлүп берилет. 2024-жылдын октябрь айында Жалал-Абад шаарында өткөрүлгөн тренингдер оор преэклампсияга учураган аялдарга жардам көрсөтүүнүн сапатын жогорулатуу жана жакшы натыйжаларга жетишүү үчүн адистердин көндүмдөрүн өрчүтүүгө багытталган. Мындай максаттарга өз убагында диагностика жана дарылоо үчүн дараметти түзүү менен жетүүгө болот».

Катышуучулардын бири, Ош облустар аралык бириккен клиникалык ооруканасынын анестезиологу Жапар уулу Эрмек дагы оюн төмөндөгүдөй бөлүшөт: «Бул тренингде биз магний терапиясынын жаңы ыкмаларын үйрөнүп, тажрыйба алмаштык. Ушул сыяктуу иш-чаралар биздин кесиптештер арасында оор преэклампсияны дарылоого бирдиктүү мамиле түзүүгө жана өлкө боюнча натыйжаларды жакшыртууга жардам берет».

Преэклампсия жана эклампсия Кыргыз Республикасында энелердин жана перинаталдык өлүмдүн негизги себептери болуп саналат. Бирок кош бойлуулукту туура көзөмөлдөө жана өз убагында жардам көрсөтүү менен көптөгөн өлүмдүн алдын алса болот. Биздин өлкөдө преэклампсия жана эклампсия боюнча клиникалык протоколдор кабыл алынган, аларды натыйжалуу ишке ашыруу үчүн медициналык кызматкерлердин үзгүлтүксүз практикалык окутуудан өтүп турушу зарыл.

«Тренингдердин жүрүшүндө биз шприц дозатору менен магнийди колдонуу сыяктуу практикалык көндүмдөргө жана практикалык көнүгүүлөргө көңүл бурабыз. Бул адам факторун жокко чыгарып ийгиликтүү дарылоо мүмкүнчүлүгүн жогорулатат. Магний терапиясында тактык маанилүү, ал эми шприц дозатору калтыроого каршы таасирге ээ болгон белгилүү дозаны камтыйт. Практикалык тренингдин жүрүшүндө катышуучулардын ар бири магнийдин туруктуу нормасын тууралай алышты. Катышуучулар ошондой эле ар кандай практикалык кырдаалдарды карап чыгып, аларды ойноп чыгып, биргелешип талдап чыгышты», - деп Динара Самагановна түшүндүрдү.

*
Бириккен Улуттар Уюмунун Түштүк-Түштүк кызматташтык долбоору энелердин ден соолугун жакшыртуу боюнча демилгени ишке ашырууда. Индия-БУУнун Өнүктүрүү өнөктөштүк фонду тарабынан каржыланган бул долбоор Кыргызстандагы беш пилоттук төрөт үйүндө акушердик көзөмөл жана жооп кайтаруу системасын (АКЖКС) жана телеконсультацияны колдонуу менен сапаттуу медициналык кызматтарга жеткиликтүүлүктү жакшыртуу аркылуу энелердеги алдын алына турган ооруларын кыскартууга багытталган.

Долбоор Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги жана БУУнун Калк фонду (ЮНФПА) тарабынан ишке ашырылууда.

Бүгүн, 2024-жылдын 27-ноябрында Кыргыз Республикасынын Баатыры, көрүнүктүү окумуштуу-хирург, медицина илимдеринин доктору, профессор, эмгек сиңирген дарыгер Эрнст Хашимович Акрамовду акыркы сапарга узатуу зыйнаты өттү.

Коштошуу зыйнаты А.Малдыбаев атындагы Кыргыз Улуттук Академиялык опера жана балет театрында өттү.

Ага Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасынын орун басары Эдиль Байсалов, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Төрагасынын орун басары Нурланбек Азыгалиев, Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев баштаган бийлик өкүлдөрү, маркумдун кесиптештери, коомчулук өкүлдөрү, жана жакындары катышты.

Өз сөзүндө МинКаб Төрагасынын орун басары Эдиль Байсалов кыргыз медицина коомчулугу оор жоготууга учураганын белгилеп, Эрнст Акрамовдун ата мекендик медицинаны өнүктүрүүгө жана улуттун саламаттыгын сактоого кошкон зор салымын баса белгиледи. 

“Дарыгерлик кесип жер жүзүндөгү эң асыл жана жоопкерчиликтүү кесиптердин бири. Ар бир дарыгер бул жолду тандап алуу менен дүйнөдөгү эң баалуу нерсе – адам өмүрүн коргоо улуу миссиясынын бир бөлүгүнө айланат. Эрнст Хашимович өмүрүнүн акыркы күндөрүнө чейин өз кесибине жан-дили менен берилип, жүздөгөн адамдардын өмүрүн сактап калды. Узак жана үзүрлүү эмгек жолунда өзүн таланттуу дарыгер катары гана эмес, илимпоз, мугалим, насаатчы катары да көрсөтө алды. Анын кесипкөйлүгү, эмгекчилдиги жана ишке берилгендиги аны кан тамыр жана калыбына келтирүүчү хирургия тармагында легендага айлантты. Анын өлкөбүздүн өнүгүшүнө кошкон илимий салымы чынында баа жеткис. Эрнст Хашимович уникалдуу хирургиялык ыкмаларды иштеп чыгып, практикага киргизди, алардын көбүнүн дүйнөдө тендеши жок”, – деди ал. 

Эдиль Байсалов андан ары Эрнст Акрамовдун жетекчилиги астында ондогон илимдин докторлору жана кандидаттары даярдалып, анын 300дөн ашык илимий эмгектери жана 16 монографиясы дарыгерлердин кийинки муундары үчүн билимдин булагы болуп калаарын кошумчалады. 

Маркумдун сөөгү Бишкектеги «Ала-Арча» көрүстөнүндө жерге берилди.

2024-жылдын 22-ноябрында Бишкек шаарында «Энелердин ден соолугуна инвестициялоо — Кыргызстанынын келечегине салым» аталышындагы тегерек стол өттү. Иш-чаранын максаты — репродуктивдик саламаттыкты жана энелердин ден соолугун коргоо боюнча кызматтардын жеткиликтүүлүгүн жана сапатын жакшыртуу.
Иш-чараны Кыргыз Республикасынын саламаттыкты сактоо министрлигинин орун басары Байдавлетов Каарманбек ачты: «Энелердин ден соолугу түздөн-түз балдардын ден соолугуна таасир этет. Ден соолугу чын энелердин балдары ооруларга аз кабылып, активдүү жана жемиштүү өсөрү далилденген. Аялдарды колдоого багытталган программаларга салынган ар бир инвестиция олуттуу экономикалык кайтарым берет. Бул — ден соолукка гана эмес, мамлекеттин өнүгүүсүн камсыз кылган адамдык капиталга салым».
Жогорку Кеңештин депутаты Чыңгыз Айдарбеков энелердин ден соолугун коргоо маселелерин саламаттыкты сактоо министрлиги жана Кыргызстандагы БУУнун калк боюнча фонду менен биргелешип карап чыгууга даяр, 35 депутаттан турган эң чоң жумушчу топ бар экенин баса белгиледи.
«Акыркы маалыматтарга ылайык, Кыргызстан Борбордук Азияда энелердин өлүмү боюнча алдыңкы орундардын бирин ээлейт, бирок акыркы убакта бул көрсөткүчтөр азаюуда. Ошентсе да, биз адистер менен бул теманы тереңирээк изилдеп, өлүмгө алып келүүчү булактарды жоюшубуз керек», — деди ал.
Кыргызстандагы БУУнун калк боюнча фондуну башчысы Бактыбек Кайназаров өз сөзүндө энелердин ден соолугу боюнча көрсөткүчтөрдү жакшыртуу үчүн медициналык-санитардык гана эмес, энелердин ден соолугун коргоо боюнча кызматтарды жеткирүүнү чектеген коомдук факторлорду да аныктап, жоюу зарылдыгын айтты: «Энелердин өлүмүн азайтуу үчүн бардык кызыкдар тараптар биригип, координацияланган чараларды кабыл алып, бардык деңгээлде саламаттыкты башкарууга жамааттык катышууну кеңейтүү аркылуу ишенимди жана жоопкерчиликти бекемдеши керек».
Ал эми «YПКА» коомдук уюмунун директору Бактыгүл Бозгорбоева энелердин ден соолугун колдоодо жарандык сектордун негизги ролун белгиледи. 
«Биз аялдар өз укуктарын билип, кайсы жактан жардам сураса болорун түшүнүшү үчүн маалыматтык иш-чараларды жүргүзүп жатабыз. Мамлекеттик органдар менен кызматташып, саламаттык сактоо тутумун бекемдөөгө аракет кылып, маанилүү программаларды каржылоодогу боштуктарды жоюу үчүн эл аралык ресурстарды тартуудабыз», — деди ал.
Ал кошумчалагандай, энелердин ден соолугуна инвестициялоону чыгым катары эмес, келечекке салым катары кароо керек. Энелердин ден соолугуна жумшалган ар бир каражат көп деңгээлдүү кайтарым берет — өлүмдү азайтат, үй-бүлөлөрдү бекемдейт жана коомдун өнүгүүсүнө өбөлгө түзөт.
Тегерек столдун алкагында энелердин ден соолугуна кам көрүүнүн маанилүүлүгү тууралуу максаттуу аудиторияларды маалымдоо жана кошумча ресурстарды тартуу үчүн даярдалган үч видеороликтин бет ачары болду.
Ошондой эле, Кыргызстандын энелердин ден соолугу боюнча учурдагы абалы тууралуу саламаттыкты сактоо министрлигинин энелердин, балдардын жана өспүрүмдөрдүн ден соолугун коргоо башкармалыгынын башкы адиси Раиса Асылбашева баяндама жасады. Ал эми финансылык жана бюджеттик пландоо боюнча эксперт Бакыт Сатыбеков энелердин ден соолугуна инвестициялоо боюнча цифралык маалыматтар менен бөлүштү.
Иш-чарага Кыргыз Республикасынын саламаттыкты сактоо министрлигинин орун басары Байдавлетов Каарманбек, Жогорку Кеңештин депутаттары Чыңгыз Айдарбеков жана Венера Раимбачаева, Кыргызстандагы БУУнун калк боюнча фондуну башчысы Бактыбек Кайназаров, Э,ЮжөДКтин башкы адиси Раиса Асылбашева, ЮНФПА жана Кыргыз Республикасынын Омбудсменинин өкүлдөрү, төрөт мекемелеринин жетекчилери жана башка кызыкдар тараптар катышты.
Иш-чара Кыргыз Республикасынын саламаттыкты сактоо министрлиги, ЮНФПА жана «YПКА» коомдук уюму тарабынан уюштурулду.

Кыргыз Республикасы оор жоготууга учурады. Кыргыз Республикасынын Баатыры, көрүнүктүү окумуштуу-хирург, мамлекеттик жана коомдук ишмер, медицина илимдеринин доктору, профессор, эмгек сиңирген дарыгер, СССРдин эл депутаты, илим жана техника жаатындагы Мамлекеттик сыйлыктын лауреаты Эрнст Хашимович Акрамов 89 жашында дүйнөдөн кайтты. 

Эрнст Хашимович 1936-жылы 24-июнда Фрунзеде жарык дүйнөгө келген. 1960-жылы Кыргыз мамлекеттик медициналык институтун артыкчылык диплому менен аяктап, хирург дарыгери катары өзүнүн карьерасына баштап, республикадагы кадыр-барктуу адистердин бири болду. 1992-жылы Чүй облустук ооруканасынын жалпы хирургия бөлүмүн жетектеп, аны алдыңкы медициналык мекемеге айландырды. 2023-жылы ооруканага анын урматына ысмы ыйгарылды. 

2002-жылдан бери Акрамов Реконструктивдүү жана калыбына келтирүүчү хирургия илимий борборун жетектеп, дарылоонун инновациялык ыкмаларын киргизди. Ал илимдин 17 докторун жана кандидатын даярдап, 350дөн ашык илимий эмгек жазып, 23 патент алган. 

Анын медицинага кошкон салымы көптөгөн сыйлыктар менен бааланган, анын ичинде «Алтын шумкар» медалы, «Данакер» ордени, Н.Пирогов ордени, Мустафа Кемаль атындагы алтын медаль жана башка көптөгөн сыйлыктар бар. Акрамов КМШда «Жылдын адамы» жана «Кыргызстанда 2004-жылдын дарыгери» деп табылган. 

Эрнст Хашимович медицинада жана илимде баа жеткис мурас калтырды, ал мындан ары анын шакирттеринин эмгектеринде жашай берет. Анын жаркын элеси биздин жүрөгүбүздө түбөлүккө сакталат. 

Маркумдун үй-бүлөсүнө жана жакындарына көңүл айтабыз. Эрнст Акрамов  дүйнөдөн кайтты, бирок анын эмгектери улуу хирург, окумуштуу, инсан катары таанылгандардын жүрөгүндө сакталып кала берет. Анын медицинаны жана илимди өнүктүрүүгө кошкон салымы окуучуларынын жана кесиптештеринин тажрыйбасында жашай берет. 

Эрнст Хашимовичтин жаркын элеси жүрөгүбүздө түбөлүккө сакталат. Маркумдун үй-бүлөсүнө жана жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтып, аза кайгысын тең бөлүшөбүз. 

С.Н. Жапаров, Н.Т. Шакиев, А.У. Жапаров, М.А. Сатыев, Э.Ж. Осконбаев,  С.С. Касмамбетов, А.А. Касымалиев, К.К. Ташиев, Э.Ж. Байсалов, Б.Э. Торобаев, Р.И. Отунбаева, С.Ш. Жээнбеков, А.С. Кадыралиев, М.К. Укушов, А.К. Осмонов, Б.Т. Сыдыков, А.С. Бейшеналиев, А.Ж. Жумагулов, М.Ш. Шеримкулов, К.Е. Абдрахматов, И.О. Кудайбергенова, К.С.Джумагазиев, М.А. Бегалиев, М.М. Мамытов, Д.К. Кудаяров, О.Т. Касымов, А.Р. Раимжанов, М.А. Сагымбаев, И.А. Ашимов, Н.К. Касиев, Т.С. Мейманалиев, Т.Д. Абдраимов, М.А. Мамбетов, С. Т. Абдикаримов, С.А. Жумабеков, Д.З. Сагинбаева, Т.А. Батыралиев, К.С. Чолпонбаев, Ж.О. Касымбеков, Г.М. Баатырова, М.А. Исмаилов, Б.К. Арыкбаева, К.К. Байдавлетов, В.К. Раимбачаева, А.Т. Маткеримов, А.М. Матубраимов, Г.А. Куликова ж.б.

Кыргыз элинин чыгаан уулу – Кыргыз Республикасынын Баатыры, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясынын академиги Мамбет Мамакеевич Мамакеевдин дүйнөдөн кайтканын терең кайгыруу менен билдиребиз. Ысымы жогорку кесипкөйлүктүн жана өз ишине берилгендиктин символуна айланган улуу кыргыз хирургу 98 жаш курагында арабыздан кетти.

Мамбет Мамакеевич 1927-жылы 1-октябрда Ысык-Көл областынын Кереге-Таш айылында туулган. Анын өмүр жолу сыноолорго жана кыйынчылыктарга жык толгон: ал согуш мезгилиндеги балалыктын жана согуштан кийинки жокчулуктун катаал жылдарын башынан өткөргөн. Ал эмгек жолун 1952-жылы Кыргыз мамлекеттик медициналык институтунун дарылоо факультетин аяктагандан кийин хирург катары баштаган. Анын профессионалдык карьерасы 70 жылдан ашык убакытка созулуп, Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясынын госпиталдык хирургия кафедрасында ассистент жана доценттен профессор жана кафедра башчысына чейинки өсүштү камтыйт. 1996-2014-жылдары Мамбет Мамакеевич КР ССМнын Улуттук хирургия борборун жетектеген.

Мамбет Мамакеевичтин ата мекендик медицинага жана мамлекетке сиңирген эмгеги баа жеткис. Ал 30 миңден ашык операция жасап, 100 миңге жакын оорулууларга консультация берип, дарылап, көптөгөн инновациялык дарылоо ыкмаларын практикага киргизип, кечиктирилгис кыргыз хирургия мектебинин негиздөөчүсү жана КМШ өлкөлөрүндө лапароскопиялык хирургиянын пионери болуп калды. Анын эмгегинин негизинде татаал хирургиялык операцияларда өлүмдү бир топ кыскартууга мүмкүндүк берди жана ал Кыргызстанда заманбап хирургиянын пайдубалын түптөгөн.

Академик М.М.Мамакеевдин олуттуу жетишкендиктеринин негизгиси илимий-изилдөөчүлүк мамилени, илимий-билим берүү багытын жана улуттук медицина салттарын айкалыштырып, Кыргызстандагы медицинанын флагманы болгон илимий хирургиялык мектепти түзгөнү болду.

Бул мектеп гепатопанкреатобилиардык, гастроэнтерологиялык, эндоскопиялык жана кечиктирилгис хирургияга адистештирилген жана республикадагы хирургиялык кызматтын структурасын, функциясын өркүндөтүүгө багытталган Улуттук хирургия борборун түзүүдө чечүүчү роль ойногон.

Көрүнүктүү адистерди даярдоо жана 14 илимий багытты камтуу менен Мамакеевдин мектеби хирургиялык билимди модернизациялоо жана хирургиялык кызматты өркүндөтүүнүн Улуттук программасын иштеп чыгуунун негизин түздү. Бул өлкөбүздө медициналык илимдин жана практиканын сапаттуу деӊгээлге чыгуусуна шарт түздү.

Мамбет Мамакеевич Кыргыз Республикасынын Баатыры наамы, I, II жана III даражадагы Манас ордендери, ошондой эле Октябрь Революциясы, Эмгек Кызыл Туу жана СССР элдеринин достугу ордендери сыяктуу көптөгөн жогорку мамлекеттик сыйлыктар менен сыйланган. Ал Кыргыз Республикасынын илимине Эмгек сиңирген ишмери жана Эмгек сиңирген дарыгери, Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик сыйлыгынын жана И.К. Ахунбаев атындагы сыйлыктын лауреаты болгон. Анын жетишкендиктери Кыргызстанда гана эмес, эл аралык аренада да таанылды: M. M. Мамакеев Бүткүл дүйнөлүк хирург-гастроэнтерологдорунун ассоциациясынын (Франция), Эл аралык хирургдар ассоциациясынын (Швейцария) жана Н.И. Пирогов атындагы Эл аралык хирургдар ассоциациясынын ардактуу мүчөсү болгон. (Россия). Анын жетекчилиги менен медицина илимдеринин 20 доктору жана 22 кандидаты даярдалып, өзү 260тан ашык илимий эмгектин жана 13 монографиянын автору болгон. Мамбет Мамакеевич коомдук ишке активдүү катышып, Кыргыз ССР Жогорку Советинин эки чакырылышынын депутаты жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин эки чакырылышынын депутаты болгон.

Кыргыз Республикасы чоң жоготууга учурады. Анын кайраттуулугу, эмгекчилдиги, ишке берилгендиги кыргыз элинин жүрөгүндө түбөлүккө сакталат. Мамбет Мамакеевичтин үй-бүлөсүнө, кесиптештерине жана шакирттерине терең кайгыруу менен көңүл айтабыз. Анын ысымы жана биздин өлкөнүн медицинасын жана коомдук турмушун өнүктүрүүгө кошкон салымы келечек муундардын эсинде сакталып кала берет.

Мамбет Мамкеевичтин жаркын элеси жүрөгүбүздө түбөлүккө сакталат.

Маркумдун үй-бүлөсүнө жана жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтып, аза кайгысын тең бөлүшөбүз.

С.Н. Жапаров, Н.Т. Шакиев, А.У. Жапаров, М.А. Сатыев, Э.Ж. Осконбаев, С.С. Касмамбетов, А.А. Касымалиев, К.К. Ташиев, Э.Ж. Байсалов, Б.Э. Торобаев, Р.И. Отунбаева, С.Ш. Жээнбеков, А.С. Кадыралиев, М.К. Укушов, А.К. Осмонов, Б.Т. Сыдыков, А.С. Бейшеналиев, А.Ж. Жумагулов, М.Ш. Шеримкулов, Ж.С. Сааданбеков, У.Э. Далиев, И.О. Кудайбергенова, К.Е. Абдрахматов, М.М. Мамытов, Д.К. Кудаяров, О.Т. Касымов, Э.Х. Акрамов, А.Р. Раимжанов, М.А. Сагымбаев, И.А. Ашимов, Н.К. Касиев, Т.С. Мейманалиев, Т.Д. Абдраимов, М.А. Мамбетов, С. Т. Абдикаримов, С.А. Жумабеков, Д.З. Сагинбаева, Т.А. Батыралиев, К.С. Чолпонбаев, Ж.О. Касымбеков, Г.М. Баатырова, М.А. Исмаилов, Б.К. Арыкбаева, К.К. Байдавлетов, В.К. Раимбачаева, А.Т. Маткеримов жана Кыргыз Республикасынын жалпы медицина коомчулугу.

Бүгүн, 22-ноябрда Эне жана баланы коргоо улуттук борборунда Кыргызстандагы Илим күнү - 2024, ошондой эле аллергия жана пульмонология мектебинин түзүлгөндүгүнүн 50 жылдыгына арналган эл аралык илимий-практикалык конференция өттү. Конференциянын темасы “Медицина илими жана билим берүү тармагындагы инновациялар”.

Иш-чараны Эне жана баланы коргоо улуттук борбору, Эл аралык жогорку медицина мектеби, «Кыргыз Республикасынын балдар дарыгерлеринин союзу» коомдук бирикмеси, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы биргеликте уюштурду.

Конференцияга КР Саламаттык сактоо министри, профессор Алымкадыр Бейшеналиев, Эл аралык жогорку медицина мектебинин ректору, профессор Сталбек Ахунбаев, КР Улуттук илимдер академиясынын академиги Дүйше Кудаяров катышты.

Профессорлор Сырга Бөкөнбаева, Камчыбек Узакбаев, Орозали Узаков, Владимир Алексеев, Эркин Алымбаев, Чолпон Иманалиева баш болгон белгилүү окумуштуулар, докторлор, ошондой эле педиатрлар, үй-бүлөлүк дарыгерлер, неонатологдор, балдар хирургдары, республикадагы медициналык жогорку окуу жайлардын окутуучулары жана кызматкерлери да катышты.

Саламаттыкты сактоо министри Эне жана баланы коргоо улуттук борборун эне менен баланын ден соолугун коргоо жаатындагы алдыңкы илимий, билим берүү, уюштуруу-методикалык борбор катары маанилүү ролун белгиледи.

Эл аралык конференция билим жана тажрыйба алмашуу аянтчасы гана болбостон, эне жана баланын ден соолугун коргоо жаатындагы жаңы демилгелердин башталышы болуп калды.

Маалымат үчүн:

2024-жылдын январында Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаровдун катышуусунда жаңы перинаталдык борбор ачылган. Магниттик-резонанстык томография кабинети иштей баштады. Ретинопатия менен ара төрөлгөн ымыркайлардын көз торчосунун лазердик коагуляциясы боюнча биринчи операциялар жасалды.  Бөйрөк алмаштыруу боюнча  19 операциялары жасалды. Ходжкин илдети жана СКВ диагнозу коюлган 13 жаштагы кызга сөөк чучугунун аутологиялык трансплантациясы жасалды. Кувейттин жана Катардын дарыгерлер топтору менен биргеликте комплекстүү хирургиялык кийлигишүүлөр, анын ичинде кыргызстандык балдарга 48 операция жасалды.

2025-жылы тубаса гипотиреоз, фенилкетонурия жана адрено-гениталдык синдром боюнча неонаталдык скрининг башталат. 350 орундуу жаңы мультидисциплинардык корпусту түзүү боюнча иштер жүрүп жатат, анда трансплантация, онкологиялык оорулуулар үчүн интенсивдүү терапия, травматология, ортопедия жана гастроэнтерология бөлүмдөрү жайгашат.

2024-жылдын 21-ноябрында Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев Өнөр жайчылардын жана ишкерлердин Эл аралык конгрессинин (ӨЖжИЭК) делегациясы менен жумушчу жолугушуу өткөрдү. Делегациянын курамына Россиянын өнөр жайчылар жана ишкерлер союзунун башкармалыгынын мүчөсү, ӨЖжИЭКтин Эл аралык долбоорлор жана программалар борборунун жетекчиси Анатолий Ткачук, ошондой эле «БИОФАРМАКС АВА» ЖЧКсынын башкы директорунун орун басары Владимир Руднев кирди.

Жолугушууда Кыргызстанда “ Жашоо илимдеринин паркы” өндүрүштүк-фармацевтикалык кластерин түзүү боюнча масштабдуу эл аралык долбоорду ишке ашыруунун келечеги талкууланды. Долбоор медициналык багыттагы буюмдарды, дары-дармектерди жана вакциналарды чыгаруучу жогорку технологиялык объектилерди курууну камтыйт.

Саламаттык сактоо министри бул долбоор медицина жана фармацевтика тармагын өнүктүрүүнүн жаңы перспективаларын ачып, эл аралык кызматташтыкты чыңдап, биздин өлкөдө да, чет өлкөлөрдө да медициналык жардамдын сапатын жогорулатууга чоң салым кошуп жатканын баса белгиледи. «Кыргыз Республикасы саламаттыкты сактоо сыяктуу приоритеттүү тармактардагы ар дайым инновацияларга жана инвестицияларга ачык. Бүгүнкү сүйлөшүүлөр заманбап технологияларды киргизүүгө жана медициналык буюмдарды жана дары-дармектерди чыгарууну өнүктүрүүгө ыңгайлуу шарттарды түзүүгө болгон бирдиктүү умтулуубузду айгинелеп турат», — деди Алымкадыр Бейшеналиев.

Жыйында долбоордун биринчи этабында медициналык кампа куруу жана бир жолу колдонулуучу медициналык буюмдарды чыгаруу пландалып жатканы айтылды. Экинчи этап Кыргызстанга, КМШ өлкөлөрүнө, Борбордук Азияга жана башка региондорго экспорттоого багытталган гормоналдык препараттарды, вакциналарды жана шишикке каршы каражаттарды өндүрүүнү камтыйт.

Жолугушуунун соңунда министр жемиштүү кызматташууга үмүт артып, делегацияга демилгеси жана өлкөнүн фармацевтикалык потенциалын өнүктүрүүгө кошкон салымы үчүн ыраазычылык билдирди.

Октябрьайында республика боюнча 760 миңденашуун аялдар «Айымдардынден соолугу!» республикалык бир айлыгынын алкагында профилактикалык кароодон өтүштү. Булөлкөнүн жергиликтүү медициналык мекемелерине катталган жалпы аялдардын 50% түзөт. 

ОктябрьайындагыбирайлыкКыргызРеспубликасынынСаламаттыксактооминистрлигитарабынан «Кыргызстандагыжугуштууэмесоорулардыэффективдүүбашкаруужанаалдыналуу» швейцариялыкдолбоорунунколдоосумененөткөрүлдү. 

Жыйынтыгында, 45 000гежакынаялдаканбасымынынжогорулашыбиринчижолуаныкталды, 10 000 аялдажүрөк-кантамырооруларынынпайдаболуукоркунучужогоруэкенибелгилүүболду. Ошондойэле, 5 600дөнашуунаялдакантдиабетининжогоркукоркунучуаныкталды. 300 аялэмчекбезининрагына, алэми 550 аялжатынмоюнчасынынрагынашектелипсаламаттыксактоосистемасынынүчүнчүдеңгээлинежөнөтүлдү.   

2023-жылдын октябрь айында 430 000ден ашуун аял баштапкы медициналык-санитардык жардам мекемелеринде профилактикалык скринингден өттү. 33 000ден ашууну контрольдук кароого кайрылып, алардын ичинен 1400 аялга гипертониялык оору диагнозу коюлду. Жугуштуу эмес оорулардын тобокелдик факторлору менен биринчи жолу аныкталган аялдар медициналык кароолор олуттуу ооруларды эрте аныктоодо жана контролдоодо өтө маанилүү роль ойной турганын белгилешти. Ошондой эле, калктын саламаттык сактоо тууралуу маалымдуулугун жогорулатуу боюнча үзгүлтүксүз демилгелердин зарылдыгы белгиленди.

Жүрөк-кан тамыр оорулары, рак, диабет жана өпкөнүн өнөкөт оорулары сыяктуу жугуштуу эмес оорулар Кыргызстанда жана дүйнө жүзүндө өлүмдүн негизги себептери болуп саналат. Бул оорулардын өнүгүшүнө негизги түрткү болгон факторлордун катарына туура эмес тамактануу, физикалык активдүүлүктүн жетишсиздиги, алкоголдук ичимдиктерди ичүү жана тамеки тартуу кирет.

Швейцария Өкмөтү тарабынан каржыланган “Кыргызстандагы жугуштуу эмес ооруларды эффективдүү башкаруу жана алдын алуу” долбоору сапаттуу баштапкы медико-санитардык жардам көрсөтүүгө бирдей мүмкүнчүлүк алуу жана сергек жашоо мүнөзүн жайылтуу аркылуу Кыргызстан калкынын ден соолугун жана бакубаттуулугун жогорулатууга багытталган. Долбоор Чүй, Нарын, Талас жана Ысык-Көл облустарын камтыган Ал эми азыр, долбоор Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарында, ошондой эле Бишкек жана Ош шаарларында иш алып барууда.

Бүгүн, 2024-жылдын 20-ноябрында Бишкек шаарында Трансплантация жана гемодиализ борборунун курулушуна капсула салуу аземи болуп өттү.

КР Саламаттыкты сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев Бишкекте мындай борбордун түзүлүшү турмуштук маанилүү медициналык кызматтардын жеткиликтүүлүгүн гана жакшыртпастан, Кыргызстанда бөйрөк жана боор ооруларын диагностикалоо жана дарылоо деңгээлин жаңы деңгээлге чыгара турганын баса белгиледи. Борбордун ишке кириши өнөкөт бөйрөк жана боор оорулары менен ооруган бейтаптардын жашоо сапатын жакшыртат, ошондой эле саламаттыкты сактоо системасынын потенциалын чыңдоого олуттуу салым болот.

Жалпы наркы 446,6 миллион сомду түзгөн борбор толугу менен республикалык бюджеттен каржыланат. Ал акыркы үлгүдөгү жабдуулар менен жабдылып, гемодиализ, органдарды трансплантациялоо жана адистештирилген реабилитацияны талап кылган бөйрөк жана боор оорулары менен ооруган бейтаптарга кызмат көрсөтөт.

Мекеменин түзүмүндө нефрология, гемодиализ, гепатология, трансплантология бөлүмдөрү, ошондой эле генетикалык жана биохимиялык изилдөө лабораториясы болот. Борбордо операциялык бөлмөлөр, интенсивдүү терапия бөлүмдөрү жана бейтаптарга трансплантациядан кийинки кам көрүү бөлүмү болот.

18 ноября 2024 года, в рамках климатической конференции ООН COP29 в Баку (Азербайджан), пройдет тематическое мероприятие «Здоровье населения горных регионов в условиях изменения климата: проблемы и решения». Организатором выступает Министерство здравоохранения Кыргызской Республики в сотрудничестве с ВОЗ, ПРООН, ФАО, ЮНИСЕФ и другими партнерами по развитию. 

Делегация Кыргызстана проведет презентацию плана адаптации сектора здравоохранения Кыргызской Республики к изменению климата (на 2025–2029 годы). Демонстрация инновационных подходов к медицинскому обслуживанию в удаленных районах, включая телемедицину. А также обсуждят климатические риски и их влияние на здоровье населения горных регионов. 

Основное внимание будет уделено привлечению представителей на сайт-ивент 3 «Здоровье населения горных территорий в условиях изменения климата. Проблемы и Решения» представителей различных организаций: здравоохранения, экологии, партнеров по развитию, научно-исследовательские институты, образовательные учреждения, ассоциации, общественные организации, а также экспертов в области изменения климата и здравоохранения, продовольственной безопасности, технического регулирования, экономики и финансов.

94% территории Кыргызстана находятся на высоте свыше 1500 метров, что создает уникальные, но сложные условия для жизни и здоровья населения. Изменение климата усугубляет существующие проблемы, включая увеличение частоты экстремальных погодных явлений (засух, паводков, резких температурных колебаний), что негативно сказывается на здоровье населения, особенно детей, пожилых людей и беременных женщин.

Особое внимание уделяется высокогорной легочной гипертензии, которой подвержены 14–20% жителей. Климатические изменения усиливают дефицит питательных веществ и распространенность заболеваний, связанных с дефицитом микроэлементов, что требует адаптационных мер в системе здравоохранения.

В Кыргызской Республике для системы здравоохранения и обеспечения плана действий по адаптации сектора здравоохранения к изменению климата и реализации мер по снижению неблагоприятных воздействий необходимы инвестиции для устранения дефицита финансирования в связи с климатом и здоровьем.

Правительство внедрило ряд инициатив, направленных на улучшение здравоохранения, таких как программы по укреплению системы первичной медицинской помощи, телемедицина и мобильные медицинские бригады. Однако изменение климата требует дальнейших усилий по адаптации здравоохранения к новым вызовам, включая улучшение систем мониторинга и диагностики, разработку новых подходов к профилактике заболеваний, связанных с ухудшением климатических условий.

 Необходимо шире внедрять программы по снижению влияния климатических изменений на здоровье населения, включая проекты по повышению энергоэффективности, снижению загрязнения воздуха в жилых помещениях и профилактике заболеваний, связанных с изменением климата.

Кыргызская Республика активно поддерживает глобальные инициативы по адаптации к изменению климата и реализации мер, направленных на сохранение здоровья населения. Важной частью этих усилий является участие в разработке секторального плана адаптации здравоохранения и внедрение межсекторальных подходов для повышения устойчивости горных регионов к климатическим вызовам.

 Оперативдүү маалыматтар боюнча 2024-жылдын 46-жумасында (11.11-17.11.24) республика боюнча КРВИнин 7119 учуру катталган (и.к 100,3) 45-жумага салыштырмалуу (индекс 60,2) оорунун деңгээли +1, 7 эсе жогору. Бардык оорулардын 70,8и 14 жашка чейинки балдар (5039 учур).

Оорунун көп таралышы Бишкек шаарында (286,2), Ош шаарында (241,2) жана Ысык-Көл облусунда (102,3) байкалып; республикалык көрсөткүчтөн 2,8 эсеге жана 2,4 эсеге, т.а 2%га жогору.

 Бишкек, Ош жана Токмок шаарларында курч кармаган респиратордук инфекцияларга (КРВИ) жана сасык тумоого окшош ооруларга эпидкөзөмөл жүргүзүү улантылууда.

 Медициналык жардамга кайрылгандардын лабораториялык жыйынтыгы боюнча респиратордук синцитиалдык вирус 37,1%, риновирус 17,1%, сезондук коронавирус 18,2%, аденовирус 11,4% парагрипп 9,5%, бокавирус 6,7% таралышы байкалган.

 Алынган үлгүлөрдөн грипптин вирусу табылган жок.

COVID-19 боюнча мониторинг дагы уланууда. 46-жума ичинде ооруга чалдыккандар катталган жок.

Республикада сасык тумоо, КРВИ жана COVID-19 менен ооругандардын саны боюнча эпидемиологиялык абалга мониторинг жана баалоо улантылууда.

Маалымат үчүн:

Абанын температурасынын төмөндөшү адамдын ден соолугуна терс таасирин тийгизип, иммундук системага таасир этип, организмдин коргонуу күчүн төмөндөтүшү менен адамдар түрдүү респиратордук вирустук инфекцияларга кабылышы мүмкүн.

 Ошондуктан, КРВИ жана сасык тумоо сыяктуу респиратордук вирустук инфекциялардын алдын алуу үчүн сиз жөнөкөй эрежелерди сакташыңыз керек, мисалы:

 - беткап кийүү режимин жана социалдык аралыкты сактоо;

 - дем алуу органдарынын гигиенасын сактоо - жөтөлгөндө оозду жана мурунду жүз аарчы менен жабуу;

- үшүп калуудан жана ысып кетүүдөн сактануу;

 -жогорку температура жана башка сасык тумоого окшош белгилер пайда болуп, өзүн начар сезген адамдарды өз убагында изоляциялоо;

- санитардык-гигиеналык чараларды сактоо (кол гигиенасы, үзгүлтүксүз жайларды желдетүү, нымдуу тазалоо ж.б.).

 Эгерде сиздин балаңызда КРВИнин белгилери пайда болсо, үй-бүлөлүк дарыгериңизге кайрылыңыз.

Бүгүн, 2024-жылдын 15-ноябрында Жалал-Абад облусунун Базар-Коргон районунун Ооган-Талаа айылында жергиликтүү тургундарга медициналык жардамдын жеткиликтүүлүгүн жана сапатын жогорулатуу максатында курулган жаңы оорукананын салтанаттуу ачылыш аземи болуп өттү.

Оорукананын ачылыш аземине КР Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев, КР Жогорку Кенешинин депутаты Таалайбек Масабиров, Базар-Коргон районунун акими Мирлан Карагулов жана башкалар катышты.

60 орунга эсептелген эки кабаттуу имаратты курууга республикалык бюджеттен 110 миллион сом бөлүнгөн. Аянты 900 чарчы метр болгон жаңы медициналык мекемеде терапия, төрөт жана гинекология бөлүмдөрү, ошондой эле балдар бөлүмү бар. Оорукана дарт аныктоо жана бейтаптарды дарылоо үчүн зарыл болгон бардык заманбап жабдуулар менен жабдылган.

Ооган-Талаа айылынын 8500дөн ашык жашоочусу жана ага жакынкы аймактардын тургундары үчүн бул оорукананын ачылышы жашаган жерине жакын жерде сапаттуу жана жеткиликтүү медициналык жардам алууга мүмкүнчүлүк түзүүдө.