2022-жылдын 31-январына карата 2223 адам гемодиализ алат. (2016 - 711, 2017 - 1020, 2018 - 1314, 2019 - 1488 бейтап), бүгүнкү күндө жеңилдетилген жана бюджеттик гемодиализ алуу үчүн кезек жок, комиссия арыздарды кабыл алуу катары жумасына 1-2 жолудан өткөрүп турат.

2021-жылы Бирдиктүү төлөөчү системасында гемодиализ кызматтарын көрсөтүү боюнча келишимдер 36 саламаттыкты сактоо уюмдары, анын ичинде 33 жеке менчик медициналык борборлор жана 3 мамлекеттик саламаттык сактоо уюмдары менен түзүлгөн.

2021-жылдын 31-декабрына карата Гемодиализ базасынын реестрине бешинчи стадиядагы өнөкөт бөйрөк жетишсиздиги менен 1922 бейтап кирет. Жеңилдетилген гемодиализ сеанстарына пациенттердин тизмеси Саламаттык сактоо министрлиги тарабынан түзүлөт. Отчеттук мезгилде гемодиализдин 249,2 миң сеансы каралган.

КР Саламаттык сактоо министрлиги МЖӨ долбоору боюнча 283 гана бейтапты каржылайт, алар Fresenius Medical Care KGZ 279 бейтапты кабыл алышат, мында 1 сессиянын баасы 6812,50 сомду түзөт.

2021-жылга камсыздандырылган жарандарды жеңилдетилген дары-дармек менен камсыздоого 353,7 млн ​​сом, социалдык маанилүү 5 оору боюнча 55,0 млн сом каралган.

Жалпы санариптештирүүнүн алкагында республиканын бардык аймактарында жеңилдетилген рецепттерди электрондук түрдө берүүгө мүмкүндүк берүүчү «Электрондук рецепт» маалымат системасы ишке киргизилди.

2021-жылы (учурдагы маалыматтар боюнча) бардыгы болуп 1354,7 миң жеңилдетилген көрсөтмөлөр берилген, анын ичинде калктын камсыздандырылган категориясы үчүн 1252,7 миң, калктын жеңилдетилген категориясы үчүн 102,0 миң. Аткарылган жеңилдетилген көрсөтмөлөр боюнча компенсациялардын жалпы суммасы 340, 3 миллион сом, анын ичинде калктын камсыздандырылган категориясы — 290,9 миллион сом, калктын женилдетилген категориясы — 49,4 миллион сом.

Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2020-жылдын 4-августундагы № 301 “Кыргыз Республикасынын жарандарынын айрым категориялары үчүн дары-дармек каражаттары менен жеткиликтүүлүгүн жогорулатуу максатында” токтомун ишке ашыруунун алкагында “Социалдык дарыкана” ишке киргизилди. Ош облусунун Ноокат, Кара-Суу, Өзгөн райондорунда жана Ош шаарында ошондой эле Жалал-Абад облусунун Ала-Бука районунда жана Жалал-Абад шаарында. Ош облусунун Араван районунда жана Жалал-Абад облусунун Базар-Коргон, Сузак райондорунда социалдык дарыканаларды ачуу баскычында.

Кыргыз Республикасында медициналык жардамдын сапатын жогорулатуу жана энелердин өлүмүн азайтуу максатында 2021-жылга энелердин өлүмүнүн жогорку медициналык-социалдык тобокелдик тобуна кирген аялдар үчүн 5,2 млн сомго контрацептивдер сатылып алынган. COVID-19 учурунда кош бойлуу аялдар, төрөгөн аялдар үчүн маршруттук баракча иштелип чыкты. Республикадагы эпидемиологиялык абалга байланыштуу Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин буйругу менен Бишкек шаарында – КТҮ №2, Ош шаарында - Перинаталдык борбор, облустук ооруканадардын бардык төрөт бөлүмдөрүндө COVID инфекциясын жуктурган кош бойлуу жана көз жарган аялдар үчүн обсервациялык бөлүмдөр жана изоляторлор даярдалды.

ЕВРО/ДССУнун эки жылдык “Энелердин, ымыркайлардын жана балдардын өлүмүн азайтуу үчүн стационардык жардамдын сапатын жогорулатуу, ТӨМ алкагында саламаттык сактоонун максаттарына жетишүүнү тездетүү” долбоорунун алкагында мыкты тажрыйбаларды сыноо жана далилдүү медицинанын жана акыркы эл аралык сунуштардын негизинде энелердин, жаңы төрөлгөн балдардын жана балдардын ооруларын жана өлүмүн азайтуу боюнча кызмат көрсөтүүнүн сапатын жогорулатуу үчүн 10 пилоттук саламаттык сактоо уюмдары аныкталды.

Антенаталдык кам көрүү боюнча медициналык кызмат көрсөтүүнү жакшыртуу жана кош бойлуу аялдарга, төрөтү жакындаган аялдарга жана алардын өнөктөштөрүнө жардам көрсөтүүнүн сапатын жогорулатуу максатында «Төрөт мектебинин иши жөнүндө», «Сексуалдык зомбулукка кабылган адамдарга медициналык жардамды уюштуруу жана көрсөтүү, жаңы төрөлгөн ымыркайларды баштапкы деңгээлде көзөмөлдөө жөнүндө» колдонмо/клиникалык протоколдор, ошондой эле төрөт бөлүмүндө жаңы төрөлгөн ымыркайларды багуучу акушеркалар үчүн СОПтор бекитилди.

Сузак жана Ноокат райондорундагы ЖДПБнын деңгээлинде пилоттук режимде ЮНИСЕФтин колдоосу менен балдарга сапаттуу кызмат көрсөтүү үчүн үй-бүлөлүк дарыгерлер/мед айымдар тарабынан үйгө баруу жүргүзүлүүдө.

Эндокринологиялык патологиясы бар бейтаптарга медициналык жардам көрсөтүү бардык ҮМБда жана ЖДПБда бейтаптарга амбулаториялык жардам БМСЖ дарыгерлери жана эндокринологдору тарабынан көрсөтүлөт. Адистештирилген жана жогорку технологиялык жардамды Улуттук госпиталдын эндокринология бөлүмдөрү, УЭжБКБ, ООАБКО, УКжТБ көрсөтөт. Хирургиялык жардам УХБ, УГ, УОБда көрсөтүлөт. Областтык денгээлде бардык аймактык ооруканаларда эндокринологиялык керебеттер бар Эндокринологиялык борбор республиканын калкына эндокринологиялык жардам көрсөтүү боюнча координациялык борбор болуп саналат.

2021-жылы диабетке каршы дарылар (инсулин) республикалык бюджеттен жалпы суммасы 116,5 миллион сомго сатылып алынган. Кант диабети менен ооругандардын саны жыл сайын көбөйүп жаткандыктан бөлүнгөн каражат жетишсиз болууда. ММКФ аркылуу инсулин терапиясында болгон камсыздандырылган бейтаптар кандагы глюкозаны аныктоо үчүн жылына 500 даана өлчөмүндө тесттик тилкелерге жеңилдетилген рецепттерди алууга мүмкүнчүлүк алышат, ал эми 2-типтеги диабет менен ооругандар үчүн кошумча пакеттин алкагында метформин алышат. 

Калкка ыкчам медициналык жардам көрсөтүүнү 2 борбор жана 138 тез медициналык жардам бөлүмү көрсөтөт, алар оперативдүү маалыматтар боюнча 765717 бейтап (2020-ж. - 789883), анын ичинде Бишкек шаары боюнча - 2020-ж. 110145 бейтап (2020-135191) жана Ош шаары -67662 (2020-66254).

ТМБ борборлорунда жана бөлүмдөрүндө 107 жалпы медициналык бригада, 484 фельдшердик жана 102 адистештирилген бригада бар. Республика боюнча бардыгы болуп 405 тез жардам унаасы бар, анын 344ү жакшы абалда, 61и бузулган, анын 40%ы эсептен чыгарууга муктаж.

Бишкек шаарындагы Медициналык тез жардам борборунда (ТМБ) калкка тез жардамды 155 бригада көрсөтөт, анын ичинен 64ү жалпы, 11и фельдшердик бригада, 80и адистештирилген бригада. Бишкектеги ТМБда 57 бирдик автомобил бар, анын ичинен — 48и техникалык жактан жакшы абалда, калгандары эсептен чыгарууга тийиш.

Бишкек шаарындагы ТМБны башкаруунун автоматташтырылган системасы 2018-жылдын декабрь айынан бери штаттык режимде иштеп жатат.

Ош шаарында шаар калкына тез жардамды 52 бригада – 26 жалпы медициналык бригада, 4 фельдшердик, 5 педиатриялык, 6 кариологиялык, 5 реанимация жана 6 психиатриялык бригада көрсөтөт.

2021-жылы республиканын калкына 126 уюм, анын ичинде стационардык медициналык жардам көрсөттү. Улуттук оорукана -1, Улуттук борборлор - 6, Илимий-изилдөө институттары -6, аймактык ооруканалар -7, ЦОВП - 61, балдар ооруканалары - 2, Гинекологиялык жана төрөт үйлөрү -3, чоңдордун реабилитациялык борборлору - 2, балдардын кургак учукка каршы реабилитациялык борборлору -4 18 оорукана Калкка биринчи медициналык жардамды 17 ҮМБ жана 61 ЖДПБ көрсөтүп, аларда 684 ҮДТ жана 1059 ФАП жайгаштырылган.

Биринчи медициналык жардам

Республиканын калкына баштапкы медициналык-санитардык жардамды 17 ҮМБ (01.01.2021-ж. – 49), 61 ЦЭП (01.01.2021-ж. – 29) көрсөткөн, аларда 684 ҮДТ жана 1059 ФАП иштейт. 2021-жылдын аягында 4 ҮМБнын ордуна Бишкектеги Бириккен үй-бүлөлүк дарыгерлер борборлору кайра түзүлдү, Бишкек шаарында 10 ҮМБ түзүлдү.

2021-жылы ооруканалар тармагында реорганизациянын натыйжасында ЖДПБнын саны 32ге көбөйгөн, ҮМБ саны 32ге кыскарган (01.01.2021-ж. – 49; бардыгы 01.01.2022-ж. – 17) ). ҮДП 2021 – 684 (2020 – 678), ФАП 01.01.2022 – 1059 (2021 – 1057).

2021-жылдын 12 айында республика боюнча энелердин өлүмүнүн көрсөткүчү COVID-19 жана атиптүү пневмония учурларын эске алуу менен 100 000 тирүү төрөлгөнгө 37,1ди түздү, б.а. төрөт учурунда жана төрөттөн кийинки мезгилде 57 аял каза болду. Көрсөткүчтүн 14,6%га азайышы байкалып, 2020-жылдын ушул эле мезгилинде 43,5 же 67 аял каза болгон.

57 учурдун 16 учуру (28,1%) COVID-19 жана атиптүү пневмониядан кош бойлуу жана төрөгөн аялдар арасында каза болгон.

Энелердин өлүмүнүн себептеринин түзүмүндө 2021-ж. биринчи орунда ЭГЗ турат - 17 учур (29,8), анын ичинен 16 учурда - COVID 19 жана атиптүү пневмония жана пост-COVID ооруулардан каза болгон. Андан кийин 12 учур (21,1%) сепсис жана преэклампсия, эклампсия, кан кетүүдөн 9 учур (15,8%), өпкө эмболиясынан 5 учур (8,8%) жана 2 учур (3,5%) үй шартында каза болгон жана өлүмдүн себеби белгисиз болгон.

Ыкчам маалыматтар боюнча 2021-жылы 153 631 төрөт катталган, бул өткөн жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу 429га аз (2020-ж. – 154060 төрөлгөн).

Ымыркайлардын өлүмүнүн көрсөткүчү 2021-жылдын 12 айынын оперативдүү маалыматтары боюнча 1000 төрөлгөнгө 15,6 (2020-жылы - 15,0) түзүп, 4,3%га өскөн.

2021-жылдын 12 айында каза болгон 1 жашка чейинки балдардын саны 90 балага көбөйгөн (2021-жылы 2395, 2020-жылы 2305).

Республика боюнча ымыркайлардын өлүмүнүн себептеринин түзүмүндө биринчи орунду перинаталдык мезгилде пайда болгон оорулар жана шарттар ээлейт (2021-ж. - 58,4% же 1398 бала; 2020-жылы - 62,5% же 1443 бала), б.а. өткөн жылга салыштырмалуу 6,5%га азайган. Экинчи орунда тубаса аномалиялар (2021-ж. - 17,3% же 414 бала; 2020-жылы - 16,2% же 374 бала), өсүү 6,7%. Үчүнчү орунда дем алуу органдарынын оорулары (2021-ж. – 9,6% же 231 бала; 2020-жылы – 8,6% же 198 бала), өсүү 11,6%.

       Кыргыз Республикасынын орточо жылдык туруктуу калкынын саны 2022-жылдын 1-январына карата 6691,4 миң адамды түздү. Калктын курактык структурасында эмгекке жарамдуу курактан жаш адамдардын(0-15 жашка чейинки)  үлүшү 37,8%, эмгекке жарамдуу курактагылар - 57,2%, эмгекке жарамдуу курактан улуулар - 8,2% түзөт.

Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитетинин (УСК) расмий маалыматы боюнча, 2021-жылдын 12 айынын жыйынтыгы боюнча төрөттүн көрсөткүчү өзгөрүүсүз калып, калктын 1000ине 23,8ди түздү (2021-жылы – 23,8). 11 айдын жыйынтыгы боюнча төрөлгөндөрдүн саны 145946 болуп, 2020-жылга салыштырмалуу 2602ге көп.

 Калктын жалпы өлүмүнүн көрсөткүчү КР УСКнын алдын ала маалыматтары боюнча өткөн жылга салыштырмалуу -1,7%га бир аз төмөндөп, калктын 1000ине 5,8ди түздү (2020-ж. - 5,9). 2021-жылдын 11 айында каза болгондордун саны -35607 (2020-35718) 111ге азайган.

Демек, 11 айдын жыйынтыгы боюнча КР УСКнын маалыматы боюнча калктын табигый өсүү темпи өзгөрүүсүз калып, 2022-жылдын 1-январына карата калктын 1000ине 18,0 (2020-ж. -17,9) түздү.

Кыргыз Республикасынын калкынын өлүмүнүн себептеринин түзүмүндө биринчи орунду кан айлануу системасынын оорулары ээлейт - 51,8% (2020-ж. - 51,6%), экинчи - 10,3% (2020-жылы -12,4%). , үчүнчү – өлүмдүн тышкы себептери – 7,0% (2019-жылы – 5,5%), төртүнчүдө – инфекциялык жана мите оорулары – 69,2% (анын ичинде COVID-19) (2020-жылы – 6,7%), бешинчи – тамак сиңирүү органдарынын оорулары – 5,2 (2020-ж.) -5,2%). Дем алуу органдарынын оорулары 4,4% түзөт (2020-ж. - 7,4%).

Германия өнүктүрүү банкынын көмөгү менен Жалал-Абад облустук клиникалык ооруканасынын жаңы тез жардам бөлүмүнүн 2 кабаттуу имаратынын курулушу бүткөрүлүп, пайдаланууга берилди (3 млн евро); Ош (13 млн евро), Талас (6 млн евро) шаарларында перинаталдык борборлорду куруу жана жабдуу боюнча жаңы долбоордун алкагында оорукананын имараттарын долбоорлоо башталды.

Ислам өнүктүрүү банкынын каржылык колдоосу менен республиканын аймактарында 10 жаңы вирусологиялык лабораторияларды куруу жана жабдуу иштери улантылып, 2022-жылдын март айында бардык объектилерди эксплуатацияга берүү пландаштырылууда:

- Чүй, Талас жана Ысык-Көл облустарында 961 485,25 долларга 5 вирусологиялык лабораториянын курулушу аяктады;

- Ош, Жалал-Абад жана Баткен облустарынын аймагындагы 5 вирусологиялык лаборатория 897 097,42 долларга. Курулуп жаткан объектилер, 2022-жылдын 1-январына карата даярдыгы 40-60%;

- жалпы суммасы 904 871,55 долларга лабораториялык жабдууларды жана эмеректерди, ошондой эле реагенттерди жана чыгымдалуучу материалдарды жеткирүү боюнча келишимдер түзүлгөн.

Ислам Өнүктүрүү Банкынын “COVID-19 долбоорунун алкагында өзгөчө кырдаалдарга даярдык көрүү жана жооп кайтаруу” долбоорунун алкагында пикап тибиндеги 15 санитрадык унаасы сатылып алынып, райондор аралык борборлорго жана мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл бөлүмдөрүнө өткөрүлүп берилди.

Бүткүл дүйнөлүк банктын, Ислам өнүктүрүү банкынын, Азия өнүктүрүү банкынын эсебинен, “Коопсуз шаар” долбоорунун эсебинен 152 даана тез жардам унаалары, ар кандай модификациядагы санитардык унаалар – 55 даана, бардыгы болуп 207 даана сатылып алынып, жеткирилди. Ошондой эле медициналык жабдууларды, анын ичинде BiPAP аппараттарын, жогорку агымдагы кычкылтек терапиясын, өпкөнү жасалма желдетүү аппараттарын, кычкылтек концентраторлорун, диагностикалык жабдууларды, саламаттыкты сактоо уюмдары үчүн функционалдык керебеттерди сатып алуу жана жеткирүү ишке ашырылды.

ЮНИСЕФ менен Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин биргелешкен Япония Өкмөтү тарабынан каржыланган «Эне жана баланын ден соолугун коргоо тутумун чыңдоо» долбоорунун алкагында билирубиндин деңгээлин инвазивдүү эмес аныктоочу «Жираф» аппараттары жана жаңы төрөлгөн ымыркайлардагы сары ооруну дарылоо үчүн SPAP аппараттары сатылып алынып, УЭжБКБ, БОБО, ЖОКБО, ООАБКО, ОШКО, №2КТҮ жеткирилди; Савина-Дрэгер ИВЛ аппараттары ООАБКО, БОБО, ЖОКБОго жеткирилди.

V Кургак учук менен күрөшүү программасынын алкагында KfW донору тарабынан Бишкек шаарында 140 орундуу шаардык кургак учук ооруканасынын курулушу башталды, Долбоордун суммасы 6,5 млн евро (грант). Курулуш 2020-жылдын башында башталган. Учурда оорукананын бардык курулуш-монтаждоо иштери жана аймакты көрктөндүрүү иштери 98%га аткарылган. Медициналык жабдууларды сатып алуу боюнча тендердик документтер даярдалды.

АӨБ тарабынан каржыланган “COVID-19 пандемиясы боюнча ыкчам долбоорду” ишке ашыруунун алкагында жабдууларды жана жеке коргонуу каражаттарын сатып алуу менен бирге 17 саламаттык сактоо уюмдарында (мындан ары - ССУ) оңдоо иштери пландаштырылган, анын ичинен төрт ССУда (Ноокат, Сузак райондорунун ЖДПБ, Ысык-Көл облустук ооруканасы, ЖДПБ, Бишкектеги №1 шаардык клиникалык оорукана,) бүткөрүлүп, пайдаланууга берилди. Калган 14 саламаттыкты сактоо мекемесинде оңдоо-курулуш иштери уланууда. Жалпы суммасы: 119 762 482,75 сом

ГАВИ Саламаттыкты сактоо системасын жакшыртуу долбоорунун алкагында жалпы иш жүзүндөгү 1 593 725,00 сомго 5 сынак өткөрүлдү:

а) Вакциналарды сактоо үчүн тоңдургучтар (муздак тоңдургучтар) алынды – Республикалык иммунопрофилактика борборуна 680 000 сомго 4 тоңдургуч алып келүү үчүн «Эл-Фарм» ЖЧКсы менен 1 келишим түзүлдү;

б) Республика боюнча ОАжМСЭК борборлорунун медициналык кызматкерлери үчүн муздак чынжырды колдонуу боюнча тренингдерди уюштуруу кызматы (конференция кызматы) - жалпы суммага 2 келишим жана 1 кошумча келишим түзүлгөн: Карабин ЖЧКсы - 51904 сом, «БекС и Компани» ЖЧКсына - 213 085 сом суммасында;

в) Каракол ОАжМСЭК борборун үзгүлтүксүз электр энергиясы менен камсыздоо үчүн автономдуу генератор сатып алуу «Орион Голд» ЖЧКсы менен 492 776 сомго келишим түзүлгөн.

Республиканын аймагына коронавирустук инфекциянын киришинин алдын алуу максатында Кыргыз Республикасынын аймагында 11 туруктуу иштөөчү санитардык-карантиндик пункт жана 5 убактылуу санитардык көзөмөл пункту тартылып, күнү-түнү нөөмөт уюштурулган. “COVID-19 боюнча өзгөчө кырдаал долбооруна” (Дүйнөлүк банк) ылайык, санитардык көзөмөл-өткөрүү пункттарын техникалык камсыздоо үчүн СКП оңдоо иштери жүргүзүлүп, автотранспорт жана оргтехникалар сатылып алынууда. $141,076,0 жалпы суммасы үчүн.

Бүгүн, 19-февралда Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинде республиканын саламаттыкты сактоо уюмдарынын 2021-жылга карата ишмердүүлүгүнүн жыйынтыгы чыгарылып, ошондой эле быйылкы жылы ведомствонун алдында турган милдеттер талкууланды.

Коллегия Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасынын орун басары Эдил Байсаловдун, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарынын, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиевдин, министрлердин орун басарларынын, ведомстволук уюмдардын жетекчилеринин, ошондой эле республиканын саламаттык сактоо уюмдарынын жетекчилеринин катышуусунда өттү.

Күн тартибинде республиканын саламаттыкты сактоо уюмдарынын ишмердүүлүгү, мамлекеттик саламаттыкты сактоо кызматынын ишмердүүлүгү, дары-дармек саясаты жана саламаттыкты сактоо системасында санариптештирүүнү илгерилетүү маселелери каралды.

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министринин орун басарлары Жалалидин Рахматулаев, Улук-Бек Бектурганов, Бакыт Жангазиевдин ишмердүүлүктүн жетектелген багыттары боюнча жетишкендиктери боюнча баяндамалары угулду.

18-февралда Бишкекте Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун техникалык колдоосу менен Саламаттыкты сактоо министрлигинин, Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун (ДССУ) өкүлдөрүнүн жана Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо уюмдарынын кызматкерлеринин катышуусунда Кыргызстанда кант диабетинин аныкталышынын төмөндөп кетишине байланыштуу тегерек стол болуп өттү.
 

Тегерек столдун максаты - Кыргыз Республикасындагы баштапкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде кант диабетин эрте диагностикалоо көйгөйлөрүн талкуулоо жана чечүү жолдорун аныктоо үчүн бирдиктүү аянтчаны түзүү.

Кант диабети (КД) 21-кылымдын илдети деп жарыяланган жана Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматы боюнча, 2030-жылга карата өлүмдүн жетинчи негизги себеби болуп калат деп болжолдонууда. Бүгүнкү күндө дүйнө жүзү боюнча 350 миллионго жакын адам бул өнөкөт оорудан жапа чегишет. Бейтаптардын 90% 2-типтеги кант диабети менен ооруйт, ал ашыкча салмакка байланыштуу инсулинге резистенттүүлүк (кабыл албоочулук) жана уйку безинин бета-клеткаларынын инсулинди жетиштүү санда өндүрүү жөндөмдүүлүгүнүн начарлашынын айкалышы менен мүнөздөлөт. Инсулин жетишсиздигинин натыйжасында кандагы канттын деңгээли көтөрүлөт жана бул организмдин көптөгөн системалары үчүн уулуу.

«Кант диабети – майыптуулукка алып келген эң кеңири тараган оорулардын бири, анын өтүшүп кетиши өлүмгө алып келет. Саламаттыкты сактоо министрлиги Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун “Кант диабетин көзөмөлдөө” долбоорунун алкагында кант диабетин алгачкы баскычта аныктоо үчүн скрининг жүргүзүүнү пландоодо”, - деп билдирди Саламаттыкты сактоо министрлигинин башкы адиси Нургүл Ибраева.

Баштапкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде КД менен күрөшүүнүн натыйжалуулугунун көрсөткүчтөрүн талдоонун жыйынтыгы боюнча Кыргызстанда кант диабетинин алгачкы стадиясында аз аныкталгандыгы белгиленген.

Кыргыз мамлекеттик кайра даярдоо жана квалификациясын жогорулатуу медициналык институтунун эндокринология курсунун башчысы Роза Султаналиеванын маалыматы боюнча, акыркы жылдары Кыргызстанда, дүйнөнүн башка мамлекеттериндегидей эле, кант диабети менен ооругандардын саны 3.4 эсеге өскөн, анын ичинде 96% ын 2-типтеги кант диабети менен ооругандар түзөт. «Бүгүнкү күндө кант диабети дүйнөнүн бардык өлкөлөрүнүн саламаттыкты сактоо тармагына чакырык таштады. Кант диабети менен ооругандардын саны катастрофалык түрдө өсүп, чоң оорчулук жаратууда, анткени ал системасынын бардык органдарына таасир этет. Дүйнөдө ар бир 5 секундда 1 адам кант диабетинен каза болот. КД өтө кымбат оору болуп эсептелет, Кыргыз Республикасында бул ооруну дарылоого мамлекеттик бюджеттин 20-25% жумшалат. Оорунун алдын алуу алда канча арзан. Андыктан сергек жашоо образын кармангыла, туура тамактанып, салмагыңарга көңүл бургула», - деди Роза Султаналиева.

         Диабеттин тобокелдик факторлору туура эмес тамактануу, ашыкча салмак, физикалык активдүүлүктүн жоктугу, туруктуу стресс менен байланышкан. Адамдар так түшүнүшү керек: ооруну жана анын оор кесепеттерин (кант диабети, муун оорулары, көрүүнүн начарлашы, бөйрөктүн жетишсиздиги, миокард инфаркты) алдын алуунун негизги чарасы - кандагы кантты өз убагында тестирлөө.

Мындай жагдайда эмне кылса болот? Профилактикалык медицина, сергек жашоо образы, адамдын өз ден соолугу үчүн жоопкерчилик алуусу азыркы учурда олуттуу мааниге ээ. Биринчи кезекте, 2-типтеги кант диабетин алдын алуу зарыл жана бул мүмкүн. Атап айтканда, сергек жашоо образы кант диабетинин өнүгүшүн алдын алууга жардам берет. Буга чейин кант диабети менен ооруган адамдар үчүн, ал оорунун өтүшүп кетүү коркунучун азайтат.

2020-жылдын 1-январына карата Кыргызстанда кант диабети менен 62 878 бейтап катталганын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Мамлекеттик эндокринологиялык борбор билдирди. Алардын ичинен 1-типтеги кант диабети менен 2499 адам жабыркайт. Ооругандардын саны жыл сайын көбөйүүдө.

Диабеттин алдын алуунун негизги принциптери:

— Рационалдуу жана тең салмактуу тамактануу

— Жетиштүү физикалык активдүүлүк

— Ашыкча салмактан арылуу

—Стресс жараткан кырдаалдарга туура реакция кылуу

Кант диабетин аныктоо маселелери боюнча ар бир адамдын кылдаттуулугун жогорулатуу зарыл, Кыргызстандагы ар бир адам кандагы канттын деңгээлин билиши керек.